Metformin’in Gizli Etkisi Beyinde!
Dünyada en yaygın kullanılan diyabet ilacı olan metformin, sadece karaciğer ve bağırsaklarda değil, beyinde de özel bir yol üzerinden de kan şekerini düşürmektedir. Metformin, tip 2 diyabet tedavisinde ilk basamak ajan olsa da etki mekanizması tam olarak açıklanamamaktadır.
Baylor College of Medicine’de yapılan yeni araştırma, düşük doz metformininbeyindeki Rap1 adlı proteini baskılayarak hipotalamustaki nöronları aktive ettiğini ve bunun da kan şekerini dengelediğini ortaya koydu.
Bilimsel Mekanizma
Metformin düşük dozlarda VMH (ventromedial hipotalamus) SF1 nöronlarında Rap1 inhibisyonu yoluyla kan glukozunu düzenlemektedir.
Rap1’in inhibisyonu → gliseminin düşmesi
Rap1’in aşırı aktivasyonu → metformin etkisinin kaybı
Çalışmada deney hayvanı olarak fare modeli kullanıldı.
➢ Rap1ΔCNS fareleri: Ön beyinlerindeki Rap1 geni susturulmuş fare modelleri
➢ Rap1 ΔSF1 fareleri: VMH-SF1 nöronlarında Rap1 geni susturulmuş veya aktif Rap1
Çalışmanın Sonuçları
➢ Rap1’i çıkarılan fareler, metformine tepki vermedi, ancak diğer diyabet ilaçlarına yanıt verdi. Bu da metforminin merkezi sinir sistemi üzerinden özel bir etki mekanizması olduğunu kanıtladı.
➢ Rap1 eksik fareler, düşük doz metformine yanıtsız, fakat diğer antidiabetik ajanlara duyarlı kaldı.
➢ ICV metformin, glukozu düşürdü ve hipotalamik Rap1 aktivitesini inhibe etti.
➢ Aktif Rap1 (Rap1V12) ekspresyonu, metformin etkisini ortadan kaldırdı.
➢ VMH-SF1 nöronları, metformine duyarlı kritik bir nöronal alt küme olarak tanımlandı.
Özetle: Metforminin antidiyabetik etkileri yalnızca karaciğer ve bağırsak üzerinden değil; VMH-SF1 nöronlarında Rap1 aracılığıyla merkezi sinir sistemi üzerinden de bir yol üzerinden de gerçekleşmektedir.
❖ Bu çalışma ile ilacın merkezi sinir sistemi üzerinden de kritik etkiler gösterdiği ispatlandı.
Bu bulgular, diyabet tedavisinin beyin ile ilgili çalışmaları için yol gösterici olacağı görüşündeyiz!
Referanslar:
Hsiao-Yun Lin, Weisheng Lu, Yanlin He, Yukiko Fu, Kentaro Kaneko, Peimeng Huang, Ana B. De la Puente-Gomez, Chunmei Wang, Yongjie Yang, Feng Li, Yong Xu, Makoto Fukuda. Low-dose metformin requires brain Rap1 for its antidiabetic action. Science Advances, 2025; 11 (31) DOI: 10.1126/sciadv.adu3700.
Baylor College of Medicine. (2025, September 10). Metformin’s secret brain pathway revealed after 60 years. ScienceDaily. Retrieved September 10, 2025 from www.sciencedaily.com/releases/2025/09/250910000256.htm.
